17–18 марта 2023 года сотрудники Института приняли участие в работе научно-практической конференции учащихся города Казани «Мир науки» (24.03.2023)
17–18 марта 2023 года на базе МБОУ «Средняя общеобразовательная школа №24 с углубленным изучением отдельных предметов» Приволжского района г.Казани прошла открытая научно-практическая конференция учащихся города Казани «Мир науки». На конференции была организована деятельность более 20 секций по естественнонаучному и гуманитарному направлениям. Данная конференция проводится уже 27-ой раз и имеет глубокие корни и свои традиции. Секции ведут преподаватели ведущих вузов, научных институтов Казани. В составе жюри от Института истории им. Ш.Марджани АН РТ приняли участие Салахова Э.К., Садыков Ш.Ф., Багаутдинова Х.З. , Зиннатуллина А.А. Победителям секций по татарскому языку и литературе вручили дипломы, книги и научную литературу, предоставленную Институтом истории, что позволит ребятам еще лучше подготовиться к следующим конференциям.
14 марта 2023 г. в Казани прошла Всероссийская научно-практическая конференция «Развитие периодической печати кряшен в постсоветский период», посвященная 30-летию создания газеты «Кряшен сузе» («Слово кряшен») и 85-летию со дня рождения ее первого главного редактора А.Н.Малова (Ямаша Игенея) (1938–1997) (15.03.2023)
Организаторы конференции: Культурный центр им. Я.Е.Емельянова совместно с Общественной организацией кряшен РТ.
14 марта 2023 г. в Институте истории им. Ш.Марджани АН РТ прошел научный семинар «Волжская Булгария: вопросы этнокультурного и политического развития», в рамках которого состоялась презентация изданной в конце 2022 г. монографии И.Л.Измайлова. См. Программу семинара (10.03.2023)
Организатор семинара: Центр исследований Золотой Орды и татарских ханств им. М.А.Усманова Института истории им. Ш.Марджани АН РТ.
9 марта 2023 года состоялась презентация книги по истории пермских татар (09.03.2023)
9 марта 2023 г. в Институте истории им. Ш.Марджани АН РТ состоялась презентация книги авторского коллектива краеведов и историков «История татарских деревень Октябрьского городского округа Пермского края». Автором-составителем, научным редактором книги выступил доктор исторических наук, профессор Файзулхак Габдулхакович Ислаев.
2023 елның 22 февралендә «Татар-информ» мәгълүмат агентлыгында ТР ФА Ш.Мәрҗани исем. Тарих институты чыгарган «Татары Западного Приуралья в материалах государственных переписей населения 1795–1859 гг. Т.1. Мензелинский уезд» (Казань, 2022) басмасы тәкъдим ителде (08.03.2023)
Белешмәлек ТР ФА Ш.Мәрҗани исем. Тарих институты Идел буе һәм Урал алды тарихы бүлеге хезмәткәрләре: бүлек җитәкчесе, тарих фәннәре докторы Р.Р.Исхаков, өлкән фәнни хезмәткәр, тарих фәннәре кандидаты И.Җ.Фәйзрахманов һәм фәнни хезмәткәр Х.З.Баһаветдинова тарафыннан эшләнелде. Әлеге хезмәттә Минзәлә өязенең 1795–1859 елларга караган V–X ревизия материаллары буенча статистика материаллары һәм яңа өстәмә тарихи документлар урын алды. Белешмәлек төбәктә яшәүче татар халкы санындагы үзгәрешләрне, сословие һәм дини составын, торак пунктларның урнашу структурасын ачыкларга ярдәм итә. Презентацияне үткәрүдә Институтның фәнни эшләр буенча директор урынбасары, педагогика фәннәре кандидаты М.М.Гибатдинов актив катнашты.
6 марта 2023 года ушел из жизни крупный ученый, доктор исторических наук, заслуженный деятель науки Российской Федерации и Республики Татарстан Алтер Львович Литвин (06.03.2023)
Многолетняя и плодотворная деятельность Алтера Львовича Литвина (18.12.1931 – 06.03.2023) была тесно связана со многими научными и учебными учреждениями Казани. В 1957–1962 гг. он был научным сотрудником Государственного музея ТАССР и Татарского НИИ языка, литературы и истории Казанского филиала АН СССР, в 1962–1979 гг. преподавал в Казанском государственном педагогическом институте, в 1979–1985 гг. в Казанском химико-технологическом институте. С 1985 г. его научная и педагогическая деятельность была тесно связана с Казанским государственным университетом, где он был заслуженным профессором и в 1989–1998 гг. возглавлял кафедру историографии и источниковедения. В эти годы он был членом диссертационного совета по историческим наукам и подготовил целую плеяду докторов и кандидатов наук. Основательные научные труды Алтера Львовича, посвященные истории и историографии гражданской войны в Поволжье, истории политических репрессий и многим другим проблемам, получили широкое признание в среде профессиональных историков.
ТР ФА Ш.Мәрҗани исем. Тарих институты өлкән фәнни хезмәткәре Айдар Марсил улы Гайнетдиновның «Казанның Яңа Татар бистәсе зираты эпиграфик истәлекләре» дип аталган чираттагы хезмәте дөнья күрде (03.03.2023)
Китапта Казан шәһәрендә урнашкан Яңа Татар бистәсе зиратында хәзерге көнгә хәтле сакланып калган гарәп язулы татар эпиграфик истәлекләренең тулы тасвирламасы бирелгән. ТР ФА Ш.Мәрҗани исем. Тарих институты тарафыннан оештырылган фәнни экспедиция вакытында бу зиратта 1841 елдан алып 1929 елга хәтле куелган 1400 дән артык кабер ташы исәпкә алынган һәм өйрәнелгән иде. Автор тәүге мәртәбә аларның барысының да текстларын, хәзерге телгә күчермәләрен, фотосурәтләрен китергән.
2 марта 2023 г. в Казани прошла Международная научная конференция «Взгляд из Касимовского ханства. Кадыр Али-бек: историческая память о тюрко-татарской истории». См. Программу конференции (28.02.2023)
Организаторы конференции: Институт истории им. Ш.Марджани АН РТ, Центр исследований Золотой Орды и татарских ханств им. М.А.Усманова; Отделение тюркологии Института славистики, тюркологии и циркумбалтийских исследований Университета имени Иоганна Гутенберга (Майнц, Германия); Касимовский историко-культурный музей-заповедник; МОО «Ассоциация исследователей Золотой Орды»; ТОО «Институт исследования Великой степи» (Алмата, Казахстан). При поддержке журнала «Золотоордынское обозрение».
20 февраль 2023 ел ТНВ телеканалындагы «Таяну ноктасы» тапшыруының чираттагысы «Әстерхан татарлары» дигән тема астында төбәктә халык санын алу нәтиҗәләренә багышланды (22.02.2023)
2021 елда Россиядә халык санын алу үтте, Росстат биргән мәгълүмат буенча, татарлар саны 600000 кешегә кимегән. Татарның кимүе һәр регион буенча да күзәтелә. Чираттагы «Таяну ноктасы» тапшыруы Әстерхан өлкәсендәге татарларга һәм халык санын алу нәтиҗәләренә багышланган иде. 2021 елда Әстерхан татарлары, 2010 елгы мәгълүмат белән чагыштырганда, 12000 кешегә кимегән, ә 2002 елдан караганда, Әстерхан 22000 татарын югалткан. Шул ук вакытта 20 ел эчендә нугайлар саны 7000 кешегә арткан. Моның сәбәпләре нидә? Әстерхан татарларының тарихы, аларның хәзерге халәте һәм проблемалар хакында фикер алышу өчен студиягә галимнәр, Әстерхан төбәгеннән чыккан күренекле шәхесләр, шунда гомер итүчеләр чакырылган иде. Тапшыруда Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәрләре С.Рәхимов, Д.Умеров, Институтның өлкән фәнни хезмәткәре, тарих фәннәре кандидаты Э.Сәлахова, филология фәннәре кандидаты Ф.Җәүһәрова, Әстерхан шәһәренең «Ак мәчет» имамы М.Юнысов, татар теле укытучысы Г.Вәлиева катнаштылар.